Της Καθηγήτριας Ελπίδας Κεραυνού-Παπαηλιού, Προέδρου του Τμήματος Πληροφορικής του Πανεπιστημίου Κύπρου (www.cs.ucy.ac.cy) και Μέλους του Διοικητικού Συμβουλίου και της Εκτελεστικής Επιτροπής του Ευρωπαϊκού Ινστιτούτου Καινοτομίας και Τεχνολογίας (www.eit.europa.eu)

Το "University - Business Forum Sofia 2018" (www.ubforum-bulgaria.eu) διεξήχθη στις 22-23 Φεβρουαρίου 2018 στη Σόφια, με θεματική «Μια κοινοπραξία για εκσυγχρονισμό και ανάπτυξη», γιορτάζοντας ταυτόχρονα τη 10η επέτειο του συγκεκριμένου Φόρουμ, το οποίο προωθεί και προάγει τη συνεργασία ανάμεσα στα πανεπιστήμια και τη βιομηχανία/επιχειρήσεις. Η επετειακή αυτή οργάνωση έγινε από την Ευρωπαϊκή Επιτροπή (Γενική Διεύθυνση Εκπαίδευσης και Πολιτισμού) σε συνεργασία με το Υπουργείο Εκπαίδευσης και Επιστήμης της Βουλγαρίας και τη Βιομηχανική Ένωση της Βουλγαρίας, στα πλαίσια της Βουλγαρικής Προεδρίας της Ευρωπαϊκής Ένωσης. Σε αυτό συμμετείχαν γύρω στους 300 εκπροσώπους από την ανώτατη εκπαίδευση και τον επιχειρηματικό κόσμο, καθώς και εκπρόσωποι τοπικών, περιφερειακών και δημόσιων αρχών.

Συμμετοχή, ως προσκεκλημένη ομιλήτρια στη συζήτηση στρογγυλής τράπεζας που αποτελούσε την καταληκτική συνεδρία του Φόρουμ, είχε η Πρόεδρος του Τμήματος Πληροφορικής του Πανεπιστημίου Κύπρου, Καθηγήτρια Ελπίδα Κεραυνού-Παπαηλιού, εκπροσωπώντας το Ευρωπαϊκό Ινστιτούτο Καινοτομίας και Τεχνολογίας (ΕΙΤ). Το θέμα της συζήτησης ήταν οι δομές υποστήριξης για νεοφυείς επιχειρήσεις (start-ups) και τεχνολογικά πάρκα, και κατά πόσον αυτές θα πρέπει να είναι εντός ή εκτός των ιδρυμάτων ανώτατης εκπαίδευσης.

Το μοντέλο που πρεσβεύει το ΕΙΤ έχει αποδείξει έμπρακτα πως η συνεργασία ανάμεσα σε εκπαίδευση, έρευνα και επιχειρήσεις/καινοτομία μπορεί να αποφέρει απτά αποτελέσματα με σημαντική απήχηση για την κοινωνία, την ανάπτυξη και τη βελτίωση της ποιότητας ζωής. Κατά τα τελευταία επτά χρόνια, με τη δημιουργία και υποστήριξη έξι κοινοτήτων καινοτομίας σε ισάριθμους τομείς που αποτελούν μεγάλες κοινωνικές προκλήσεις (κλιματολογικές αλλαγές, ενέργεια, ψηφιοποίηση, υγεία, πρώτες ύλες, και τρόφιμα) το ΕΙΤ κατόρθωσε να δημιουργήσει το μεγαλύτερο σε μέγεθος πανευρωπαϊκό οικοσύστημα καινοτομίας, αποτελούμενο από πέραν των χιλίων εταίρων με καθοριστικό κριτήριο επιλογής σε κάθε επίπεδο την αριστεία. Η κοινότητα του ΕΙΤ είναι σαφώς ανοικτή, προωθώντας στην πράξη την ανοικτή καινοτομία, με δομημένο και ενοποιημένο τρόπο, παρέχοντας μια συστημική προσέγγιση στην καινοτομία, εμπλέκοντας όλες τις βασικές συνιστώσες: φοιτητές, εκπαιδευτές, ερευνητές, επιχειρηματίες/entrepreneurs, επενδυτές, δημόσιες αρχές και γενικά τους πολίτες. Βασικοί σκοποί είναι η εκπαίδευση και η καινοτομία με στόχο την επιτάχυνση της καινοτομίας παρέχοντας ολόκληρη την αλυσίδα αξιών από την εκπαίδευση στην αγορά. Μέσω των καινοτόμων μεταπτυχιακών προγραμμάτων επιπέδου Μάστερ και διδακτορικού επιπέδου που σχεδιάζονται και προσφέρονται από κοινού ανάμεσα στα πανεπιστήμια και τον επιχειρηματικό κόσμο, και τα οποία περιλαμβάνουν σημαντικό μέρος καινοτομίας και επιχειρηματικότητας που διεξάγεται στη βιομηχανία, οι φοιτητές διασυνδέονται άμεσα με τη βιομηχανία παρέχοντας τους την ευκαιρία να εργαστούν πάνω σε πραγματικά έργα καινοτομίας. Μέχρι στιγμής η κοινότητα του ΕΙΤ έχει δημιουργήσει πάνω από 6000 θέσεις εργασίας, κυρίως υψηλής εξειδίκευσης. Οι εταιρείες (start-ups και scale-ups) που φιλοξενούνται στους επιταχυντές της κοινότητας έχουν προσελκύσει από εξωτερικούς επενδυτές πάνω από 600 εκ Ευρώ (κάποια προγράμματα επιτάχυνσης έχουν μάλιστα αναγνωριστεί ανάμεσα στα καλύτερα 20 διεθνώς). Πάνω από 400 νέα προϊόντα και υπηρεσίες έχουν εισαχθεί στην αγορά, και έχουν ήδη δημιουργηθεί 300 start-ups (αρκετές από αυτές από αποφοίτους των μεταπτυχιακών προγραμμάτων της κοινότητας) ενώ αρκετές εκατοντάδες έχουν υποστηριχθεί, και κάποιες έχουν μετεξελιχθεί σε scale-ups με πάνω από 100 εργοδοτούμενους, προσελκύοντας μεγάλες επενδύσεις. Τα πιο πάνω στοιχεία καταδεικνύουν ότι το μοντέλο του ΕΙΤ (ενοποίηση του τριγώνου της γνώσης) είναι σε θέση να εφοδιάσει νέα ταλέντα με άριστη επιστημονική γνώση σε συνδυασμό με εκείνες τις δεξιότητες και ικανότητες για να μπορούν να μετατρέπουν τις καλύτερες επιχειρηματικές τους ιδέες σε καινοτόμα προϊόντα, υπηρεσίες και θέσεις εργασίας, ενισχύοντας τον ανταγωνισμό στην Ευρώπη και προωθώντας την ανάπτυξη.

Κάθε κοινότητα καινοτομίας του ΕΙΤ αποτελείται από ένα αριθμό κόμβων καινοτομίας (innovation hubs) οι οποίοι αξιοποιούν τις υπάρχουσες δυνατότητες, οικοδομώντας πανευρωπαϊκά δίκτυα. Υπάρχουν σαράντα τέτοια κέντρα συνεγκατάστασης, λειτουργώντας ως γεωγραφικοί κόμβοι για την πρακτική ενοποίηση του τριγώνου της γνώσης. Μέσω του Περιφερειακού Σχεδίου Καινοτομίας (Regional Innovation Scheme - RIS) που προωθεί το ΕΙΤ, επιδιώκεται η δομημένη ενίσχυση της δυνατότητας καινοτομίας σε περιφέρειες ή χώρες της Ευρώπης που δεν επωφελούνται άμεσα από το ΕΙΤ και τις κοινότητες καινοτομίας του. Είναι μέσα από τις δράσεις του ΕΙΤ RIS, που το 2016 μια κοινοπραξία από την Κύπρο σε θέματα ενέργειας και περιβάλλοντος έχει ενταχθεί στην κοινότητα του ΕΙΤ με ιδιαίτερα θετικό αντίκτυπο. Μάλιστα πρόσφατα η Κύπρος έχει προσδιοριστεί ως χώρα προτεραιότητας για τη δημιουργία ενός κοινού κόμβου καινοτομίας του ΕΙΤ (EIT cross-KIC hub) ο οποίος θα έχει τη δυνατότητα να εξελιχθεί μελλοντικά σε κέντρο συνεγκατάστασης, μια δεόντως σημαντική προοπτική για την Κύπρο με συνεπακόλουθο την ουσιαστική ενίσχυση της δυνατότητας καινοτομίας της.

Οι ομιλίες, συζητήσεις και εργαστήρια που διεξήχθησαν στο πλαίσιο του Φόρουμ κατέληξαν σε αριθμό επισημάνσεων προς αξιοποίηση από τα εμπλεκόμενα μέρη, όπως για παράδειγμα ότι η παραδοσιακή συνεργασία πανεπιστημίων – βιομηχανίας που αφορά στην έρευνα, ενδείκνυται να διευρυνθεί ως προς το περιεχόμενο της εκπαίδευσης σε σχέση με τις ανάγκες της βιομηχανίας, ενώ παράλληλα προκύπτει ανάγκη εμπλοκής των πανεπιστημίων σε περιφερειακά ζητήματα κυρίως ανάπτυξης, αποφέροντας σημαντικά έσοδα στα ιδρύματα μέσω της καινοτομίας με κοινωνική απήχηση (social innovation/entrepreneurship). Σχολιάστηκε, ότι θα πρέπει να βρεθούν νέοι τρόποι «μέτρησης» της απήχησης, έχοντας υπόψη ότι δεν είναι όλα μετρήσιμα. Ως προς τα επαγγέλματα του μέλλοντος, από τη μια επισημάνθηκε ότι αυτά δεν μπορούν να προβλεφθούν, ενώ από την άλλη τονίσθηκε ότι ο πλούτος σήμερα παράγεται από τα δεδομένα, και συγκεκριμένα ο τρόπος επεξεργασίας και χρήσης δεδομένων καθορίζει το πώς δημιουργείται η σύγχρονη βιομηχανία. Οι σημερινές κοινωνίες δεδομένων (data societies) που δεν υπήρχαν πριν κάποια χρόνια, απαιτούν μια νέα ισχυρή κουλτούρα μάθησης, και εκ νέου μάθησης, και παράλληλα οδηγούν στην επιτακτική ανάγκη αντιμετώπισης του χάσματος ψηφιακών δεξιοτήτων. Οι δε φοιτητές καλούνται να αναλάβουν πρωταγωνιστικό ρόλο στη διεργασία του εκσυγχρονισμού του περιεχομένου της μάθησής τους και της διασύνδεσής των ιδρυμάτων τους με τη βιομηχανία. Επειδή ακριβώς δεν είναι δυνατό να προβλεφθούν τα επαγγέλματα του μέλλοντος, τα πανεπιστήμια πρέπει να είναι ανοικτά, ευέλικτα ως προς τα προγράμματά τους, χωρίς κοινωνικούς αποκλεισμούς και να εφοδιάζουν τους φοιτητές τους με διαχρονικές δεξιότητες και ικανότητες (soft skills) συμπεριλαμβανομένων αυτών που άπτονται της καινοτομίας, της επιχειρηματικότητας και του απαραίτητου ψηφιακού αλφαβητισμού. Τέλος, τονίσθηκε ότι θα πρέπει να αρθούν τα όποια ζητήματα εμποδίζουν τα πανεπιστήμια να έχουν τα ίδια επιχειρηματική δραστηριότητα σε σχέση με την καινοτομία με κοινωνική απήχηση, που όχι μόνο δεν θα μειώσει, αλλά θα ενισχύσει το ρόλο τους ως κόμβων πολιτιστικής και αστικής ευθύνης.